گزارش شهرآرا از راحتی دسترسی به مواد محترقه و خطرات آن در روزهای منتهی به چهارشنبه پایان سال.
سعید جلائیان | شهرآرانیوز؛ بوومب، شیشه‌های خانه و دیوار‌های ما و همسایه کنار در یک لحظه لرزیدند. پرنده‌هایی که روی شاخه‌های یک درخت از سرما پف کرده بودند، با وحشت از صدا و دود نارنجکی که یک پسر بچه به دیوار خانه ما کوبید، هراسان پریدند. صدایی که این روز‌ها با سرد شدن هوا و بارش نزولات آسمانی نسبت به سال‌های قبل کمتر به گوش می‌رسد، اما هرچه به آخرین چهارشنبه سال ۱۴۰۲ نزدیک می‌شویم، دوباره طنین دلهره با کوبیدن نارنجک‌های دست‌ساز و دیگر مواد محترقه به دیوار خانه‌ها در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر شنیده می‌شود.
تا جایی که اگر خاطرات چند نسل از چهارشنبه‌سوری آتش‌های کوچک و محافل خانوادگی بوده است، نوجوانان امروزی خاطراتی از این آتش‌ها ندارند و چهارشنبه‌سوری را داشتن مواد محترقه و صدای دلهره‌آورش می‌دانند. به بهانه نزدیک‌شدن به مراسم چهارشنبه‌سوری در این گزارش نگاهی به وضعیت امروز جامعه داشته‌ایم. همچون یک نوجوان فضای‌مجازی و سایت‌های واسطه‌گر را برای خرید موادمحترقه جوان‌پسند زیر و رو کردیم و از انواع سوختگی‌هایی نوشتیم که می‌تواند زندگی افراد را به حاشیه براند.
«چه می‌خواهی؟ فقط اسم ببر، بهترینش را با کمترین قیمت برایت می‌آورم. بهترین انتخاب برایت، نارنجک‌های دست‌ساز خودم است. تضمینی‌اند. واقعا نه‌تن‌ها قیمتشان مناسب است، بلکه در صدا هم همتا ندارند. باور نداری یکی از آن‌ها را بگیر و امتحان کن. این نارنجک فقط ۱۰هزار تومان است (تصویرش را برایم می‌فرستد) صدای خوبی نسبت به دیگر نارنجک‌های مشابه دارد، اما این دو تا چیز دیگری است (عکس دو نمونه دیگر را برایم می‌فرستد) اندازه متوسط ۲۰هزار تومان است.
بهترینش را اگر بخواهی این یکی را باید ببری (تصویر نمونه جدیدی برایم می‌فرستد) در مشهد نمونه ندارد. قیمتش فقط ۳۰هزار تومان است، می‌تواند یک کوچه را بلرزاند. حتی لازم نیست با شدت پرتش کنی، آرام هم بزنی منفجر می‌شود. (برای اینکه طبیعی شود با او چانه می‌زنم) چانه هم نزن برادر. باور کن همین‌ها را پارسال و سال قبل از آن همین قیمت می‌فروختم. دست زیاد شده وگر نه قیمتش باید سه برابر این‌ها می‌بود.»
مطالب بالا بخشی از صحبت چتی من با یک فروشنده مواد محترقه در یکی از سایت‌های واسطه‌گر بود، البته او خودش مدعی بود که عمده‌فروش است، هرچند از نوع ادبیاتش و بعد هم که تماس گرفتم از صدایش مشخص بود که نوجوان است. پل ارتباطی بین ما یکی از سایت‌های واسطه‌گر بود، وقتی کلمات ساده‌ای مانند چهارشنبه، چهارشنبه‌سوری و ترقه را جست‌وجو می‌کردم، سایت واسطه‌گر، من را به ده‌ها نفر از فروشندگان مواد محترقه متصل کرد که بدون ترس و خطرات کاری که پیش گرفته بودند، اقدامات مجرمانه‌شان را انجام می‌دادند.
بستری برای تجارت پرسروصدا
در این سایت واسطه‌گر معروف با افراد متعددی گفتگو کرده یا پیام رد و بدل کردیم. نتیجه این گفتگو‌ها تهیه فهرستی از انواع موادمحترقه پرمصرف به ترتیب گران تا ارزان‌ترینش است. «مدل تیتان» قیمت بسته پنجاه عددی آن از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود به بالا. فروشنده این ماده محترقه در توضیحش گفت تا پانصد‌متر آن طرف‌تر پرندگان پرریزی خواهند داشت و این کمترین قیمت بازار است. «بمبی» باکس پنجاه عددی آن بیش از ۷۵۰هزار تومان است. فروشنده این ماده محترقه که فیتله چندان بلندی هم ندارد در توضیح این ماده‌محترقه، لرزش شیشه‌ها تا شعاع دویست‌متری آن تضمین کرده بود.
«کپسولی» یکی از پرمصرف‌های چهارشنبه‌سوری این ماده محترقه است. ترکیب داخلش چندان مشخص نیست، اما داخل یک محفظه پلاستیکی کوچک به اندازه انگشت کوچک دست است. بسته پنجاه عددی آن را یک عمده‌فروش با تخفیف ویژه ۴۰۰هزار تومان قیمت گذاشته است و به‌طور دانه‌ای ۱۰تا ۱۵هزار تومان به فروش می‌رسد. یعنی این محصول در بازار آزاد حتی تا ۷۵۰هزار تومان هم به فروش می‌رسد.
«زنبوری» بسته ۳۶ عددی ۲۶۰هزار تومان است. این ماده محترقه هرچند آسیب جدی نمی‌تواند بزند، اما با توجه به پرتاب‌شدنش به اطراف، لباس‌های بسیاری را در شب چهارشنبه‌سوری می‌سوزاند و زخم‌های سطحی ایجاد می‌کند. ترقه‌های «کبریتی»، اما محصول ویژه چهارشنبه‌سوری است. آن‌قدر این ترقه در آخر سال پرمصرف است که سبزه هفت‌سین به گردش نمی‌رسد.
کبریتی با برند‌های مختلف از جمله گرگی، میکی‌موس، دینامیتی و... در جیب‌های بسیاری از نوجوانان و جوانان پیدا می‌شود. یک بسته پنجاه عددی آن از ۶۸تا ۸۸هزار تومان است. ده‌ها ماده محترقه دیگر نیز در این شب استفاده می‌شود، اما نه آن‌ها نه هیچ ماده محترقه دیگری مانند «نارنجک» نیست. نارنجک با توجه به قیمت ارزانش در انتهای این فهرست نارنجک قرار می‌گیرد و البته بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آفرین است.
تورم هم نارنجک را تکان نداد!
«نارنجک» برخلاف دیگر موادمحترقه که در کارخانه‌ها یا کارگاه‌های چینی تولید می‌شود، توسط نوجوانان و جوانان داخل واحد‌های مسکونی تولید می‌شود. به دلیل تولید خانگی و عمده این ماده محترقه دست‌ساز، قیمت آن نسبت به گذشته افزایش خاصی پیدا نکرده است. نارنجک از ترکیب برخی مواد خطرناک که به‌راحتی و دردسترس است، ساخته می‌شود که در آخر دورش را با چسب برقی می‌پوشانند. زمان استفاده هم آن را با قدرت به سوی دیوار‌ها یا کف زمین می‌کوبند.
نارنجک از همان مرحله نخست، یعنی تولید تا لحظه‌ای که به دیوار کوبیده می‌شود، می‌تواند خسارت و جراحات متعددی ایجاد کند. در پرونده‌های زیادی تولیدکنندگان که با دست و صورت به آن نزدیک هستند، هنگام انفجار ناگهانی یا کور می‌شوند یا دستشان قطع می‌شود، تازه اگر خوش‌شانس باشند و نمیرند.
خاطرات سیاه از این ماده لعنتی
آن طور که معاون عملیات آتش‌نشانی مشهد درباره انفجار نارنجک‌های دست‌ساز می‌گوید، بیشترین صدمه‌ای که در تمامی سال‌های اخیر وجود داشته، مربوط به همین ماده محترقه بوده است.
مهدی رضایی ادامه می‌دهد: پس از ۲۸سال خدمت در سازمان آتش‌نشانی، متأسفانه خاطرات تلخ و بسیاری از این ماده محترقه دست‌ساز در خاطر دارم. متأسفانه نارنجک در مشهد باعث از بین رفتن افراد بسیاری شده است که بیشتر آن‌ها نوجوان و جوان بوده‌اند. من شخصا شاهد بوده‌ام که نارنجک‌های دست‌ساز چطور منجر به مرگ یا مصدومیت افراد در مناطقی همچون کلاهدوز، سیدرضی و محدوده بولوار معلم شده است.
وی می‌افزاید: در یکی از این موارد پرایدی با خودرو دیگری تصادف کرد، سرنشینان پراید، چند نارنجک را حمل می‌کردند که به دلیل تصادف منفجر شدند و جان دو نوجوان را گرفتند. همچنین بیشتر مصدومان ما در چهارشنبه‌سوری در ارتباط با انفجار نارنجک است. ده‌ها بار افراد مختلف هنگام درست کردن، نگهداری و حمل بر اثر ترکیدن نارنجک، دچار مصدومیت شده‌اند.
افتادن نوجوانان در آتش
معاون عملیات آتش‌نشانی مشهد با اشاره به نقش خانواده در جلوگیری از بروز حوادث چهارشنبه‌سوری بیان می‌کند: در تمامی این حوادث شاهد نبود نظارت خانواده‌ها بوده‌ایم. یادم می‌آید در حادثه‌ای که در بولوار شاهنامه رخ داد و منجر به کشته شدن یک نوجوان شد، وقتی از خانواده پرسیدیم چرا اجازه چنین کاری به فرزندتان داده‌اید، گفتند ما نمی‌دانستیم. البته می‌دانسته‌اند که رفتار‌های فرزندشان مشکوک است، برخی هم می‌گفتند اصلا نمی‌دانستیم این چیز‌هایی که پسرمان درست می‌کند چه خطراتی دارد.
رضایی خطاب به مسئولان و خانواده‌ها اضافه می‌کند: من چند توصیه به مسئولان و خانواده‌ها دارم، نخست از مسئولان می‌خواهم مراکزی برای خرید موادمحترقه قانونی و مجاز ایجاد کنند تا نوجوانان به دنبال نارنجک و مواد خطرناک نروند. همچنین مکان‌هایی را دایر کنند تا خانواده‌ها بتوانند در صورت شرکت در مراسم چهارشنبه‌سوری با وسایل و ابزار ایمن در جای ایمن حضور داشته باشند. همچنین از خانواده‌ها می‌خواهم دور از منازل، خودروها، درختان، کابل‌ها و تیر‌های چراغ برق آتش روشن کنند. برای روشن‌کردن آتش به هیچ عنوان از بنزین استفاده نکنند و در عوض از مواد ژل‌های آتش‌زا بهره ببرند.
از کوری تا مرگ
هر سال با نزدیک شدن به ایام چهارشنبه‌سوری، کادر درمانی ساختمان بهار در بیمارستان امام رضا (ع) هم مانند کارکنان آتش‌نشانی در آماده‌باش کامل هستند. آماده‌باش آن‌ها برای افرادی است که با وجود هشدار‌های گسترده باز هم خطر می‌کنند یا با بی‌ملاحظگی خود دیگران را به دردسر می‌اندازند. آن‌ها با وجود امکان تهیه مواد محترقه کم‌خطر، چیزی را خریداری می‌کنند که یک پسر بچه در زیرزمین خانه‌شان ساخته است. نارنجکی که هیچ اعتباری به زمان ترکیدن آن نیست.
یعنی از همان لحظه که «سرنج» نوعی ترکیب شیمیایی را با دیگر مواد مخلوط می‌کند تا آخرین لحظه که به دیوار کوبیده می‌شود، ممکن است هر لحظه انفجار رخ بدهد. هرچند در بسیاری از موارد هم پیش آمده که با وجود پرتاب چندین باره نارنجک به دیوار منفجر نشده است و شخص آن را داخل آتشی انداخته که افراد زیادی دور آن بوده‌اند و...
برای اطلاع از نوع آسیب مصدومان چهارشنبه‌سوری و درمان آن‌ها به‌سراغ یک فوق تخصص جراحی پلاستیک، ترمیمی و سوختگی در بیمارستان امام رضا (ع) می‌رویم.
دکتر حسن طاووسی درباره مصدومان چهارشنبه‌سوری بیان می‌کند: در چهارشنبه‌سوری کمترین نگرانی ما مربوط به مصدومانی است که دچار سوختگی حرارتی شده‌اند. این مصدومان معمولا نسبت به دیگر مصدومان در اقلیت هستند. مصدومان حرارتی ممکن است حتی سرپایی درمان شوند، اما مصدومانی که با مواد محترقه‌ای مانند نارنجک آسیب دیده‌اند می‌توانند تا دو ماه بستری باشند و در آخر با قطع عضو از مرکز درمانی بیرون بروند.
این پزشک باتجربه ادامه می‌دهد: به طور معمول مصدومیت‌های مرتبط با چهارشنبه‌سوری را از ۱۰روز مانده به این شب در مراکز درمانی می‌بینیم، اگرچه امسال با توجه به شرایط جوّی و در کل در سال‌های اخیر خوشبختانه روند رو به کاهش بوده است. یعنی هرسال نسبت به سال‌های قبل کمتر شاهد مرگ دل‌خراش یا قطع دست و انگشتان نوجوانان و جوانان بودیم. همچنین از دست دادن بینایی و قطع عضو از دیگر اتفاق‌های ناگواری است که در این ایام برای نوجوانان رخ می‌دهد. البته در سال‌های اخیر این‌گونه حوادث با اطلاع‌رسانی‌های خوب در رسانه‌ها رو به کاهش بوده است و امیدواریم امسال هم وضعیت به همین روال باشد.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
